Ziektes
FILARIASIS
WAT IS HET?
Filariasis is de verzamelnaam voor tropische aandoeningen waarbij de mens geïnfecteerd is met wormen. Deze ontstaan altijd door een beet van een besmet insect. Sommige wormen leven enkel bij mensen, anderen kunnen van dier op mens worden overgedragen. Deze laatsten komen ook voor in het zuiden van Europa.
Als de larven het lichaam binnendringen, ontwikkelen ze zich tot volwassen wormen en leven ze, naargelang het type, in verschillende weefsels waar ze verschillende ziekten veroorzaken:
- lymfatische filariasis, veroorzaakt door Brugia malayi en Wuchereria bancrofti. Hierbij raken de wormen in het lymfevatenstelsel, waardoor dit kan verstoppen. Ook kan er littekenweefsel (fibrose) ontstaan, waardoor de afvoer van lymfevocht verstoord kan raken.
- onchocerciasis (rivierblindheid), veroorzaakt door Onchocerca volvulus. Hierbij ontstaan onderhuidse zwellingen waarin de wormen zich voortplanten.
- loiasis, veroorzaakt door Loa loa. Deze wormen bewegen zich continu door het lichaam.
HOE VAAK KOMT HET VOOR?
Lymfatische filariasis komt vooral voor bij mensen die langere tijd (enkele jaren) verblijven in endemische gebieden.
Rivierblindheid en loiasis komen vooral voor in Sub-Sahara-Afrika en sporadisch in andere regio's. Dankzij projecten van de Wereldgezondheidsorganisatie komt het veel minder vaak voor.
HOE KUN JE HET HERKENNEN?
Lymfatische filariasis begint met herhaalde ontstekingen van de lymfevaten. Na een aantal jaren is er veel littekenweefsel ontstaan. De lymfeklieren zijn chronisch vergroot en door de blijvende verstopping van de lymfevaten kan er een typische zwelling van een been, arm of scrotum ontstaan. Als deze zwelling blijft bestaan, ontstaan er veranderingen in de weefsels. Dit wordt elefantiasis genoemd.
Rivierblindheid wordt gekenmerkt door jeukende, onderhuidse zwellingen. Hierin worden enorme hoeveelheden larven geproduceerd die zich verspreiden door de weefsels. Door de ontstekingsreactie op de larven in het oog raakt de besmette persoon langzaam blind.
Mensen met loiasis hebben veel last van jeuk. Soms kan een volwassen worm in het bindvlies van het oog worden gezien, vandaar de benaming ‘Loa loa oogworm’.
HOE STELT JE ARTS DE AANDOENING VAST?
De aanwezigheid van kleine larven in een bloedstaal die ’s nachts is genomen kan wijzen op lymfatische filariasis. Als de arts de larven zelf niet kan vinden, kan hij ook naar antistoffen zoeken. Een patiënt met lymfatische filariasis kan een verhoogde waarde van eosinofielen hebben, dit zijn specifieke witte bloedcellen die deel uitmaken van het afweersysteem. Op een röntgenfoto kunnen verkalkte lymfevaten zichtbaar zijn, passend bij een chronische infectie.
Rivierblindheid kan de arts vaststellen door een huidbiopsie te nemen, waarin de larven te zien zijn.
De diagnose van loiasis kan de arts stellen als hij larven aantreft in een bloedstaal die ’s middags is genomen.
WAT KAN JE ARTS DOEN?
Filariasis wordt behandeld met medicatie tegen de wormen.
Bij elefantiasis is soms een operatie nodig.
De volwassen wormen die rivierblindheid veroorzaken, zijn zeer moeilijk te bestrijden. Jaarlijks moet een behandeling tegen de larven gebeuren om blindheid te voorkomen.
LEISHMANIA
Wat is Leishmania?
Leishmaniasis is een ziekte die wordt veroorzaakt door een protozo, een eencellige organisme (Leishmania infantum) die overgebracht wordt door de zandvlieg (Phlebotomus). Zandvliegen zijn 2-3 mm groot en hebben, ondanks de naam, niets met zand te maken. De vliegjes brengen met hun beten de protozo over van hond op hond. De parasiet is genoemd naar de Schotse patholoog William Leishman die de protozo in 1903 voor het eerst beschreef.
Waar komt de ziekte voor?
De ziekte komt met name voor in de mediterrane landen, zoals Portugal, Spanje, Frankrijk, Italië, Malta, Griekenland, Turkije, Israël, Egypte, Libië, Tunesië, Algerije en Marokko. Zandvliegjes zijn pas 's avonds en 's nachts actief. Niet op de stranden, zoals de naam doet vermoeden, maar vooral in de bewoonde wereld met veel begroeiing, zoals tuinen en parken. Door de opwarming van de aarde verspreidt de zandvlieg zich steeds verder naar het noorden en hij wordt bijvoorbeeld in Duitsland al op grote schaal aangetroffen. Met het opkruipen van het leefgebied van de zandvlieg zal ook de verspreiding van Leishmania toenemen. In Nederland is de zandvlieg (en dus ook Leishmania) vooralsnog niet endemisch.
Hoe besmet een hond zich met Leishmania?
Wanneer de hond gebeten wordt door een besmette zandvlieg zal deze de protozo overbrengen. De parasiet nestelt zich in de rode bloedcellen waardoor deze kapot gaan. Leishmaniasis heeft een wisselend verloop. Er zijn honden die vrij snel erg ziek worden, terwijl andere honden pas jaren later (tot zeven jaar) nog ziek worden of volledig symptoomloos blijven. De parasieten kunnen zich inkapselen in milt, lever, lymfeklieren en beenmerg om na maanden of zelfs jaren ineens actief te worden. Deze variatie wordt voornamelijk bepaald door de individuele afweer; dieren met een zwak immuunsysteem zullen eerder ziek worden. De ziekte wordt niet direct van hond op hond overgedragen, er zijn altijd beten van besmette zandvliegen noodzakelijk. Dit is ook de reden dat wij vooralsnog geen grote besmettingen in Nederland kennen. Er zijn wel honden die Leishmania meenemen uit het buitenland, maar door het gemis aan de zandvlieg zal de besmette hond geen andere honden besmetten. Leishmania is voor zover bekend niet overdraagbaar van de hond op mens. Wel is bekend dat mensen met een verminderde weerstand, zoals HIV-patiënten, door een besmette zandvlieg Leishmania kunnen krijgen.
Wat zijn de symptomen van Leishmaniasis?
Afhankelijk van de organen die aangetast zijn kunnen de volgende symptomen voorkomen:
- progressieve sloomheid / veel slapen
- gewichtsverlies ondanks goed eten
- kreupelheden en andere gewrichtsklachten
- koorts
- bloedarmoede
- vergrote lymfeklieren, vooral in hals en knieholte
- droge schilferige huid
- slecht genezende wondjes
- kale plekken en/of korsten rond ogen, op neus, op oren en soms op rest van lichaam
- chronsiche oogontstekingen
- diarree
Hoe stellen we de diagnose?
Omdat Leishmania een sterk varierend klinisch beeld kan vertonen is het lastig om snel een diagnose te stellen. Op basis van de klinische presentatie en de buitenland-anamnese kan een waarschijnlijkheidsdiagnose gesteld worden die door middel van bloedonderzoek bevestigd kan worden. Er zijn verschillende testen die ofwel DNA van de parasiet aantonen (om dragers die niet ziek zijn op te sporen) of antistoffen tegen de parasiet aantonen.
Hoe is de behandeling van Leishmania?
De behandeling bestaat uit een lange kuur (minimaal 6 maanden en soms wel levenslang) met het medicijn allopurinol. Hoe sneller de ziekte wordt vastgesteld, hoe groter de kans op een succesvolle behandeling. De medicijnen doden de parasiet niet maar verminderen de activiteit en vertragen de voortplanting van de parasiet. Patiënten worden dus niet vrij van infectie. Bij behandeling met allopurinol van dieren met een normale creatinine spiegel (nierwaarde) is na vier jaar nog 75% in leven. Bij dieren met een verhoogde creatinine spiegel zijn niet alleen de behandelingsmethoden beperkt, maar is ook de prognose veel minder.
Wat kunnen we preventief tegen Leishmania doen?
Het is erg verstandig om uw hond een speciale tekenband om te doen wanneer u naar het zuiden van Europa reist. Deze band beschermt tot 95% tegen de zandvlieg. Ook is het aan te raden om uw hond 's avonds en 's morgens, wanneer de zandvliegen actief zijn, binnen te houden en muskietengaas te gebruiken.
Sinds juni 2012 is er een vaccin op de markt tegen Leishmania. Dit vaccin moet drie keer gegeven worden met iedere keer drie weken tussentijd. Alleen honden die geen Leishmania hebben mogen gevaccineerd worden, dus in twijfelgevallen kan een bloedtest gedaan worden op de praktijk.
ANAPLASMOSIS
Anaplasmose, ook wel anaplasma genoemd, is een zeldzame ziekte bij honden die door teken wordt overgebracht. Toevallig hetzelfde type teek dat ook de ziekte van Lyme overbrengt. Uw hond herstelt in tegenstelling tot de ziekte van Lyme gelukkig volledig van anaplasmose.
Anaplasmose bij honden
De ziekte anaplasma of anaplasmose komt zelden voor bij honden. De hond kan ziek worden door een besmetting door de beet van een teek.
Wat is anaplasmose?
In Nederland dragen ongeveer twee tot drie procent van teken de bacterie Anaplasma Phagocytophilum. Springt zo’n besmette teek vervolgens op uw hond en bijt hij zich langer dan een dag vast, dan kan hij het virus overbrengen op uw hond.
Het virus veroorzaakt een tekort aan bloedplaatjes. Hierdoor voelt uw hond zich grieperig. Gelukkig zijn niet alle honden vatbaar voor anaplasma. Sommige huisdieren zijn resistent en worden helemaal niet ziek van de bacterie.
De infectie ontstaat door een parasiet die de teek bij zich draagt en die zorgt ervoor dat uw hond zich ‘ziek, zwak en misselijk’ voelt. Het duurt ongeveer één à twee weken voordat uw hond de ziekte anaplasmose krijgt.
Na vier weken wordt een hond echter vanzelf seropositief. Dat betekent dat de hond antistoffen heeft aangemaakt, waarmee de parasiet en dus de bloedinfectie wordt bestreden. Uw hond geneest zichzelf dus.
Symptomen anaplasmose
Een hond met anaplasmose heeft vaak last van;
- koorts;
- moeheid, slaperig;
- slechte eetlust;
- pijntjes, stijfheid;
- diaree en/of braken;
- wondjes op de huid;
- benauwdheid;
- bleke slijmvliezen, het gedeelte boven het tandvlees.
Anaplasmose voorkomen
U kunt anaplasmose niet voor 100 procent voorkomen. Er bestaat namelijk geen vaccin tegen.
Het enige wat u kunt doen, is dagelijks controleren of uw hond ergens een teek heeft zitten. Ook kunt u speciale anti-tekenband kopen bij de dierenarts. Deze houden teken op afstand.
Wanneer naar de dierenarts?
Bij anaplasma krijgt de hond in sommige gevallen acuut last van koorts of netelroos (een jeukende huiduitslag). Soms gaat de gezondheid van de hond in rap tempo achteruit. Bel in deze gevallen gelijk uw dierenarts.
De dierenarts neemt bij honden waarbij anaplasma wordt vermoed een bloedonderzoek af.
Zo kan de dierenarts zien hoeveel goede antilichamen er nog in het bloed zitten en wat er moet gebeuren om dit te verhogen.
Dit gebeurt meestal met een infuus in combinatie met antibiotica.
Twijfels of nog vragen over deze ziekte? Neem contact op met U dierenarts
ZIEKTE VAN LYME
Wat is de ziekte van Lyme precies?
De ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door een bacterie genaamd Borrelia Burgdorferi. Het zijn zogenaamde spirocheten (net als de ziekte van Weil), spiraalvormige bacteriën. Bij mensen kunnen ze veel en ernstige klachten veroorzaken. Bij honden zijn de symptomen meestal afwezig.
spirocheten
Hoe wordt de ziekte van Lyme bij de hond overgedragen?
De ziekte van Lyme wordt overgedragen via teken. Een teek die besmet is met de ziekte van Lyme draagt deze over als de teek een hond (of mens) bijt. Niet iedere teek is besmet met de ziekte van Lyme dus een hond raakt niet altijd besmet na iedere tekenbeet. Het duurt ongeveer 48 uur voordat een teek na het bijten de ziekte van Lyme overdraagt. Als een teek dus snel verwijderd wordt kan voorkomen worden dat er ziektes overgedragen worden.
Teken dragen de ziekte van Lyme over bij de hond.
Welke symptomen krijgt een mens van de ziekte van Lyme?
Bij mensen leidt de ziekte van Lyme tot erge klachten. Op de plek van de beet ontstaat een rode plek. Ook kan je koorts krijgen na een tekenbeet. Daarnaast kunnen mensen besmet met Lyme last krijgen van gewrichtsontstekingen en neurologische klachten. Soms kunnen mensen besmet met Lyme ook last krijgen van hartritme stoornissen.
En welke symptomen kunnen honden krijgen als ze de ziekte van Lyme krijgen?
In tegenstelling tot de mens krijgen de meeste honden die besmet worden met de ziekte van Lyme geen klachten. Daarnaast duurt het weken tot maanden voordat honden symptomen krijgen na infectie met de ziekte van Lyme (bij mensen ontstaan er al zeer snel na besmetting symptomen). De belangrijkste symptomen van honden die besmet worden met Lyme zijn:
- Geen
- Koorts
- Artritis (gewrichtproblemen)
- Nierproblemen (de glomeruli raken beschadigd door de antistoffen en de immuunrespons van het lichaam).
In tegenstelling tot mensen ontwikkelen honden geen rode plek als ze besmet worden met de ziekte van Lyme. Als er op de plek van de tekenbeet een bultje ontstaat betekent dit niet dat de hond Lyme heeft gekregen.
Hoe weet je of een hond de ziekte van Lyme heeft?
Het grote probleem is dat in gebieden waar de ziekte van Lyme voorkomt 90% van de honden antistoffen heeft tegen Lyme! Veruit de meeste van deze honden worden niet ziek van de ziekte van lyme. Er is een bloedtest die antistoffen kan aantonen tegen de ziekte van Lyme en onderscheid maakt tussen gevaccineerde honden en honden die besmet zijn met onschuldige Borrelia stammen. Deze test toont het zogenaamde C6 eiwit aan op de oppervlakte van de Lyme bacterie. Dit C6 eiwit zit niet in vaccins en ook niet op andere spirocheten.
Hoe kan ik de ziekte van Lyme bij mijn hond behandelen en voorkomen?
Het beste is te voorkomen dat honden besmet raken met ziektes overgedragen door teken zoals de ziekte van Lyme. Een goede tekenbescherming door middel van goede tekenmiddelen is dus erg belangrijk (zie ook onze webshop voor middelen tegen teken).Omdat het ca 48 uur duurt voordat de ziekte van Lyme overgedragen wordt na een tekenbeet is het belangrijk na bijvoorbeeld een boswandeling honden te controleren op teken en deze te verwijderen.
De ziekte van Lyme kan gemakkelijk behandeld worden met antibiotica. De bacterie zal nooit helemaal verdwijnen uit het lichaam maar zal hierna geen klachten meer geven.
Ehrlichia bij de hond
Wat is Ehrlichiose?
Ehrlichiose is een ziekte die door teken wordt verspreid. Door de tekenbeet wordt de hond geinfecteerd met Erhlichia, een bacterieachtig organisme. Na infectie vermeerderd de Ehrlichia en tast de witte bloedlichaampjes aan.
Teken besmet met deze bacterie komen voornamelijk voor rond het Middellandse Zeegebied. Toch zijn er net als bij andere tekenziekten meldingen van besmette honden die nooit in het buitenland zijn geweest.
Wat zijn de verschijnselen van honden met Ehrlichia besmetting?
De eerste verschijnselen kunnen ontstaan 5 tot 21 dagen na besmetting. We zien dan vaak;
- Koorts
- Sloomheid
- Rillingen
- Gebrek aan eetlust
- Bloedarmoede
Minder vaak voorkomend zijn;
- Gezwollen lymfeklieren
- Pijnlijke spieren en gewrichten
- Neusbloedinging
- Bloed in de urine
- Rug en nekpijn
- Ooginfecties
- Toevallen
- Ademhalingsproblemen
- Hartproblemen
De ziekte kan veel overeenkomsten vertonen met Babesiose en Leishmaniose en ook in combinatie met deze ziekten gezien worden.
Diagnostiek van Ehrlichia
Een verhaal van verblijf in het buitenland (maar tegenwoordig komt het ook af en toe voor in Nederland), het uitblijven van resultaat van andere behandeling de vage klachten doet bij een oplettende dierenarts het vermoeden rijzen dat we hier met Ehrlichia te maken kunnen hebben. De diagnose wordt uiteindelijk bevestigd door bloedonderzoek. Verhoogde
activiteit van de lever, een laag aantal witte bloedcellen en een laag aantal bloedplaatjes zijn aanwijzingen. Wanneer er
antistoffen aanwezig zijn, is de hond in elk geval met de ziekteverwekker in aanraking geweest. Als hij daarnaast een aantal van de genoemde symptomen vertoont, kan men er redelijk zeker van zijn dat hij aan Ehrlichiose lijdt.
Behandeling van Ehrlichiose
Indien vroeg ontdekt kan Ehrlichiose goed behandeld worden met antibiotica. Doxycyline is het middel van eerste keus en moet minimaal 3 weken maar soms ook wel enkele maanden gegeven worden.
Vooruitzichten voor een hond met Ehrlichiose.
Indien op tijd gediagnosticeerd en behandeld dan zijn de vooruitzichten op zich prima. Bij veel te late diagnostiek kan het een dodelijke afloop hebben zijn vaak een dodelijke afloop of krijgt een chronisch verloop.
Een enkele keer wordt de ziekte chronisch en zien we hele vage klachten; "de hond doet het niet goed, lijkt niet helemaal de oude meer". Bij situaties van weerstandsvermindering (stress, ziekte, ouderdom) kan de ziekte opnieuw de kop opsteken. Ook medicijngebruik (vooral Prednison!) kan de ziekte opnieuw doen opleven.
Kan ik Ehrlichia besmetting voorkomen?
Net als alle andere tekenziekten berust de preventie op het bestrijden van teken, dus;
- Teekwerende en teekdodende middelen
Vectra 3D: één van de nieuwste middelen tegen teken bij de hond, pipet tegen vlooien en teken bij de hond, alleen verkrijgbaar via uw dierenarts, beschermt ook tegen zandvliegjes.
Scalibor tekenband: Bescherming tegen teken en beschermt bovendien tegen zandvliegjes de in het buitenland de veroorzaker zijn van de ernstige ziekte Leishmania.
Advantix: pipet tegen teken, vlooien en zandvliegen
Prac-Tic: pipet tegen teken en vlooien bij de hond
Seresto vlooien- en tekenband: band tegen vlooien en teken bij de hond - Verwijdering van teken
Kijk uw hond na elke wandeling goed na op teken. Vindt u een teek? Verwijder de teek dan zo snel mogelijk, liefst met een tekenpincet. - Vroege diagnostiek
Vertoont uw huisdier hierbovengenoemde klachten dan is het goed zo spoedig mogelijk uw huisdier door uw dierenarts te laten onderzoeken.
Babesia infectie of babesiose bij de hond
Wat is Babesiose?
Babesiosa Canis
(Tekenkoorts - Piroplasmose)
is een eencellige parasiet, een protozo, die zich in de rode bloedcellen van honden nesteld en deze te gronde richt. De protozo wordt overgebracht door de inmiddels beruchte Dermacentor teek. Deze teek kwam eerder voornamelijk in de tropische en subtropische gebieden voor maar is zich inmiddels ook in Nederland aan het vestigen. Het risico dat honden de infectie rond het Middellandse Zeegebied en Frankrijk oplopen is een stuk groter dan in Nederland. Toch is het goed zeer bedacht op deze dodelijke infectie te zijn.
Wat zijn de symptomen van een hond met Babesiose?
Ongeveer 10-20 dagen na de beet van een Dermacentor teek kan een hond met Babesiose de volgende verschijnselen laten zien;
- Sloomheid
- Hoge koorts
- Hoge hartslag
- Bleke slijmvliezen door bloedarmoede
- Rood-bruine urine door de bloedafbraak
Helaas kan de diagnose ook nog wel eens lastig zijn omdat er ook meer "sluipende " gevallen zijn met minder duidelijke verschijnselen. Een goed klinisch oog en diergeneeskundig instict van de dierenarts zijn dus belangrijk.
Bij niet-tijdige behandeling is het sterftepercentage hoog.
Hoe stellen we de diagnose Babesiose?
Aan de hand van het verhaal (last van teken, buitenland geweest), lichamelijk onderzoek (zie symptomen) en bloedonderzoek. De parasieten zijn zichtbaar te maken in de rode bloedcellen.
Wat is de behandeling voor Babesiose?
De behandeling moet zo snel mogelijk gestart worden. Hoe eerder, hoe beter de kans op genezing. De behandeling bestaat uit 2 injecties Imidocarb® met een tussentijd van zo'n 10 dagen.
Kan ik Babesiose voorkomen?
De beste preventie tegen Babesiose is een optimale tekenbestrijding;
- Teekwerende en teekdodende middelen
Vectra 3D: één van de nieuwste middelen tegen teken bij de hond, pipet tegen vlooien en teken bij de hond, alleen verkrijgbaar via uw dierenarts, beschermt ook tegen zandvliegjes.
Scalibor tekenband: Bescherming tegen teken en beschermt bovendien tegen zandvliegjes de in het buitenland de veroorzaker zijn van de ernstige ziekte Leishmania.
Advantix: pipet tegen teken, vlooien en zandvliegen
Prac-Tic: pipet tegen teken en vlooien bij de hond
Seresto vlooien- en tekenband: band tegen vlooien en teken bij de hond - Verwijdering van teken
Kijk uw hond na elke wandeling goed na op teken. Vindt u een teek? Verwijder de teek dan zo snel mogelijk, liefst met een tekenpincet. - Vroege diagnostiek
Vertoont uw huisdier hierbovengenoemde klachten dan is het goed zo spoedig mogelijk uw huisdier door uw dierenarts te laten onderzoeken.
Er bestaat overigens ook een vaccin tegen Babesia (Pirodog), deze biedt echter geen 100% bescherming. Wel zullen de dieren die het toch krijgen minder ziek zijn. De tekenbestrijding blijft echter het belangrijkste.
